Çocuklarda Yalan Kavramı

Biz ebeveynleri en çok korkutan, en çok telaşlandıran bir davranıştır yalan. Çoğu zaman ne yapacağımızı, nasıl bir davranış sergileyeceğimizi şaşırırız. Öncelikle sakin olmalıyız. Çocuk ilk yalanla nasıl tanışır; neden yalan söyler onu bulmalıyız.

0-3 yaş aralığında ki çocuklar yalan nedir bilmezler. Anne babalarını mükemmel olarak görür, her şeyi bildiklerini düşünürler. Örneğin pazarda kaybolan bir çocuğu annesi bulduğu zaman ona “beni sen kaybettin” diyerek annesini suçlayabilir.

3-4 yaş aralığında ki çocukların hayal gücü çok gelişmiştir. Örneğin evde herhangi bir şey kırdığında “ben kırmadım ki uçan mavi fil geldi kırdı.” diyebilir. Böyle durumlarda çocuğunuzun hayaline ortak olun.

5-8 yaş aralığında ki çocuklarda doğru-yanlış kavramı yavaş yavaş oturmaya başlar. Takdir edilme, onaylanma istekleri artabilir. Hayallerinde yapmak istedikleri şeyleri olmuş gibi anlatabilirler. Annesiyle sinemaya gitmeyi çok isteyen bir çocuk çevresindekilere gitmiş gibi söyleyebilir. Ama gerçekte gitmemiştir. Bu onun hayalidir.

8-10 yaş aralığında ki çocuklarda artık doğru- yanlış kavramı tam olarak oturmuştur. Onaylanma, kabul görme istekleri artar. Arkadaş ortamında dışlanmamak için kendinde olmayan bir oyuncağı var gibi söyleyebilir. Ve ya öğretmenim en çok beni seviyor. Sınıfın en başarılısı benim gibi şeyler söyleyebilir.

Biz ebeveynlerin özellikle çocuklarımıza 5 yaşından sonra daha çok özen göstermeliyiz. Onlara evde iyi rol model olmalıyız. Çocuklar yalanı ilk bizden öğrenir. Ve bunun yanlış bir şey olmadığını düşünebilir. Biz ne kadar doğru olursak çocuklarımızda bizleri örnek alacaktır.

Bizim tutum ve davranışlarımız nasıl olmalı? Çocuğumuzun yalan söylediğini düşündüğümüzde öncelikle sakin olmalıyız. Ona güven vermeli ve her ne yaparsa yapsın onu sevdiğimizi hissettirmeliyiz. Bağırıp kızmamalı, ceza vermemeliyiz. Bu davranışımızla çocuğumuzu daha çok yalana iteriz.

“Bana doğruyu söyle sana kızmayacağım” deyip çocuğumuz doğruyu söylediğinde “neden yalan söyledin! Sen kötü çocuksun” gibi cümleler kullanıp, çocuğumuzu etiketlememeliyiz. Bu davranışımız ile çocuk “keşke doğruyu söylemeseydim. İnkar etseydim. Bu kadar azar işitmezdim” diye düşünüp yalanda ısrar edebilir. Ceza vermek de yalanı çocuğa bıraktırmaz. Ceza almamak için yine inkar etme eylemini gerçekleştirecektir. Sakin olmalı, kısık ses tonuyla çocuğumuzla konuşmalıyız. “ben senin doğruyu söylediğini biliyorum. Sana güveniyorum. Çünkü sen hep doğruyu söylersin” deyin çocuğunuza. Yalan söylediğini bilseniz bile. Çünkü çocuklarda ki vicdan mekanizması bizlerden daha iyi çalışır. Gece yattığında vicdan ağır basacaktır ve size dayanamayıp doğruyu söyleyecektir. Sakın size doğruyu itiraf ettiğinde ona kızmayın. Onu sevdiğinizi söyleyin, sarılın. Birden çocuğunuz yalanı bırakmayabilir. Ama siz ona sürekli güvendiğinizi, inandığınızı söylerseniz. Sakinliğinizi korursanız zamanla bırakacaktır.

Tüm bunları yaptığınız halde hala çocuğunuz yalanda ısrar ediyorsa; uzman bir pedagogtan yardım almayı ihmal etmeyin.

Sevgilerimle ;

ŞULE KELEŞ